Kombucha là một loại trà lên men truyền thống, được tạo ra bằng cách kết hợp trà (thường là trà xanh hoặc trà đen), đường và một “con giống” gọi là SCOBY (Symbiotic Colony of Bacteria and Yeast) - một màng vi sinh vật cộng sinh. Sau khi cho SCOBY vào trà đường, hỗn hợp sẽ được lên men trong vài ngày đến vài tuần, tạo ra thức uống có vị chua nhẹ, hơi ga và giàu lợi khuẩn, axit hữu cơ cùng một lượng rất nhỏ cồn (< 0,5 %).
Kombucha có xuất xứ từ Trung Quốc cách đây khoảng 2.000 năm, sau đó lan truyền đến các nước Đông Âu và Nhật Bản.
Quá trình lên men bao gồm:
Phân giải đường thành axit axetic, axit lactic, CO₂ và lượng nhỏ ethanol.
SCOBY phát triển lớp màng mới trên bề mặt trà sau 2 - 3 ngày.
Thành phẩm chứa các lợi khuẩn (probiotic), axit hữu cơ và chất chống oxy hóa.
Kombucha chứa lợi khuẩn probiotic giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, cải thiện tình trạng tiêu chảy sau sử dụng kháng sinh, viêm ruột và hội chứng ruột kích thích.
Probiotic và axit axetic trong kombucha kích thích hoạt động hệ miễn dịch, đồng thời hỗ trợ tiêu diệt vi khuẩn và nấm men có hại nhờ đặc tính kháng khuẩn mạnh.
Sử dụng trà xanh làm nguyên liệu chính cung cấp polyphenol là chất chống oxy mạnh, giúp bảo vệ tế bào, thải độc gan và giảm tổn thương gan rõ rệt lên đến 70% trong thử nghiệm trên chuột.
Thí nghiệm trên chuột cho thấy kombucha giúp giảm LDL (cholesterol xấu) và tăng HDL (cholesterol tốt) chỉ sau khoảng 30 ngày, hứa hẹn góp phần giảm nguy cơ bệnh tim mạch.
Kombucha làm chậm hấp thu carbohydrate, hỗ trợ kiểm soát đường huyết và cải thiện chức năng gan – thận ở động vật; tương tự trà xanh giúp giảm 18% nguy cơ mắc tiểu đường loại 2.
Ở mức độ ống nghiệm và động vật, kombucha thể hiện khả năng ức chế sự phát triển tế bào ung thư nhờ lượng cao polyphenol và chất chống oxy hóa. Tuy nhiên, vẫn chưa có bằng chứng rõ ràng ở người.
Nên uống khi:
Muốn cải thiện tiêu hóa, tăng miễn dịch, thải độc gan, hỗ trợ giảm cân.
Không nên uống:
Phụ nữ mang thai, cho con bú, người có hệ miễn dịch kém.
Người có dạ dày nhạy cảm (viêm loét, trào ngược), do độ axit cao có thể gây đầy hơi, tiêu chảy hoặc kích ứng nhẹ.
Người nhạy cảm caffeine nên uống vừa phải hoặc chọn loại chế biến từ trà xanh với hàm lượng thấp.
Uống từ 150 - 240 ml/ngày, tốt nhất sau bữa ăn để hỗ trợ tiêu hóa.
Có thể sử dụng như thay nước ngọt để giảm đường và calo thừa.
Uống bằng ống hút, súc miệng sau đó để hạn chế ảnh hưởng axit tới men răng.
Dụng cụ (bình thủy tinh, vải, thìa…) cần tiệt trùng kỹ.
Giữ môi trường lên men thoáng, tránh ánh nắng trực tiếp.
Sau 2 - 3 ngày, nếu có màng SCOBY xuất hiện là bình lên men đúng, nếu thấy nấm mốc nhiều màu thì bỏ mẻ đó.
Nhiễm khuẩn hoặc nấm mốc nếu vệ sinh không đúng.
Quá nhiều caffeine hoặc đường nếu sử dụng nguyên liệu hoặc sản phẩm thương mại không kiểm soát.
Rối loạn tiêu hóa, đầy hơi nếu dùng quá liều.
Tương tác thuốc, đặc biệt thuốc tim, chống đông, NSAIDs - cần tư vấn bác sĩ nếu bạn đang dùng thuốc điều trị.
Kombucha là thức uống lên men tự nhiên giàu probiotic, chất chống oxy hóa và axit hữu cơ, đem lại nhiều lợi ích cho hệ tiêu hóa, miễn dịch, tim mạch, kiểm soát đường huyết và giải độc gan nhưng phần lớn là dựa trên bằng chứng từ nghiên cứu động vật và ống nghiệm. Để sử dụng an toàn và hiệu quả, hãy uống điều độ (150 - 240 ml/ngày), ưu tiên nguồn sạch, vệ sinh và hỏi ý kiến bác sĩ nếu bạn có vấn đề sức khỏe.